Mwongozo Wa Kumsaidia Mwalimu Kufundisha Somo La Wokovu

LENGO LA SOMO:

Kujifunza muhtasari wa mpango wa Mungu wa wokovu, sababu za hali ya sasa ya dunia, nafasi ya Yesu Kristo katika wokovu, na hatua zinazotakiwa kuchukuliwa na mwanadamu ili aokolewe na kilele cha mpango wa Mungu wa wokovu.

MAANDIKO YA MSINGI:

Mwanzo 1, 2, 3
Warumi 5:12-21
Ufunuo 21:1-2
Warumi 8:1-2
1 Wakorintho 5:18-19

MAFUNDISHO YA MSINGI:

1. Maana na lengo la Wokovu:

• Wokovu ni mpango wa Mungu wa kuurejesha Uumbaji wake katika hali yake ya awali.
• Lengo ni kuondoa dhambi na matokeo yake yote ili Uumbaji uwe huru.

2. Uumbaji na Dhambi:

• Mungu aliumba vitu vyote vikiwa “vyema” (Mwanzo 1:31)
• Dhambi iliingia ulimwenguni kupitia Adamu (Warumi 5:12)
• Matokeo ya dhambi ni mauti ya kiroho na kimwili (Warumi 5:12)
• Uumbaji wote uliathiriwa na dhambi (Warumi 8:20-22).

3. Mpango wa Mungu wa Wokovu:

• Mungu alimtuma mwanae Yesu Kristo duniani ili kushughulikia dhambi na matokeo yake (Warumi 5:8).
•  Yesu alizaliwa kwa bikira Mariam, akaishi maisha ya kumtii Mungu bila kufanya dhambi, akafa msalabani kwa ajili ya dhambi zetu wanadamu (1 Yohana 4:9-10)
• Yesu akafufuka kama mtangulizi wa maisha mapya katika uumbaji mpya (Wakolosai 1:18; 1 Wakorintho 15:1-23).

5. Imani katika Yesu Kristo:

• Mwanadamu yeyote akimwamini Yesu na kazi yake anakuwa sehemu ya mpango wa wokovu, yaani anakuwa ameokoka (Yohana 3:16).
•  Anayemwamini Yesu anafanywa mwenye haki, anapatanishwa na Mungu, na hahukumiwi tena.

6. Kilele cha wokovu:

• Ingawa bado tunaona dhambi na matokeo yake, Yesu atarudi tena kufanya mambo yote kuwa mapya (Ufunuo 21 na 22).
• Waliokoka watapata miili mipya ya utukufu na wataishi milele na Mungu (Ufunuo 21:3).

SHUGHULI ZA DARASA:

1. Mjadala wa maswali na Majibu. Maswali ya kujadili ni kama yafuatayo;
   1. Eleza kwa ufupi mpango wa Mungu wa wokovu.
   1. Kwa nini dunia iko jinsi ilivyo leo? Kwa nini kuna magonjwa, uzee na kifo?
   1. Nani ni kitivo cha Wokovu?
   1. Mwanadamu anatakiwa afanye nini ili aokoke?
   1. Nini ndio kilele cha wokovu?

LENGO LA SOMO:

Kuwafundisha wanafunzi kuhusu uumbaji mwema wa Mungu na jinsi Mungu alivyomuumba mwanadamu kwa mfano wake, na kumpa kutawala juu ya uumbaji wote.

MAANDIKO YA MSINGI:

Mwanzo 1:1-2:24

MAFUNDISHO YA MSINGI:

1. Uumbaji: Mungu ni Muumba wa mbingu na nchi na vitu vyote vilivyomo (Mwanzo 1:, 2:1). Aliviumba vitu vyote nav yote vilikuwa “vyema sana.” (Mwanzo 1:31).
2. Mwanadamu: Adamu na Eva waliumbwa kwa mfano na sura ya Mungu, wakapewa mamlaka ya kutawala uumbaji wa Mungu, ikiwa ni pamoja na wanyama wa nchi, ndege wa angani, na samaki wa baharini (Mwanzo 1:26-31).
3. Uhusiano na Mungu: Katika bustani ya Edeni, Adamu na Eva walikuwa na uhusiano wa karibu na Mungu, wakizungumza naye moja kwa moja bila kizuizi (Mwanzo 2:16-17).
4. Agizo la Kutokula mti wa ujuzi: Mungu aliwapa agizo la kutokula matunda ya mti wa ujuzi wa mema na mabaya kama jaribio la utii wao kwake (Mwanzo 2:16-17).

SHUGHULI ZA DARASA:

1. Kusoma na Kujadili Maandiko: Wanafunzi watasoma kifungu cha Mwanzo 1:1-2:24 na kujadili ujumbe wake kuhusu uumbaji na uhusiano kati ya Mungu na mwanadamu.
2. Kujadili Umuhimu wa Mwanadamu Katika Uumbaji: Wanafunzi watachambua jukumu la mwanadamu kama msimamizi na mtunzaji wa uumbaji wa Mungu, na umuhimu wa kuishi katika utii na ushirika na Muumba wao.
3. Maswali na majibu kwa wanafunzi. Maswali ni kama yafuatayo;
   1. Kujua kwamba Mungu aliumba vitu vyote kunatusaidia nini sisi leo?
   1. Kujua maisha mazuri ya mwanadamu kabla ya ujuzi wa mema na mabaya yanatusaidia nini sisi leo?
   1. Habari za uumbaji katika Mwanzo 1 na 2 kwa ujumla zinatufundisha nini sisi leo?
   1. Nini ilikuwa kazi ya tunda ambalo Mungu alimwagiza Adamu asile?

LENGO LA SOMO:

Kuwafanya wanafunzi waelewe dhambi ya Adamu na Eva na matokeo yake, pamoja na mbinu za ushawishi zilizotumiwa na Shetani. Pia, waelewe jinsi dhambi ilivyoingia duniani.

MAANDIKO YA MSINGI:

Mwanzo 3:1-6

MAFUNDISHO YA MSINGI:

1. Dhambi ya Adamu na Eva:

• Adamu na Eva walivunja amri ya Mungu kwa kula matunda ya mti wa ujuzi wa mema na mabaya.
• Dhambi yao ilikuwa kutomtii Mungu na kutafuta uhuru wao wa kujua mema na mabaya (Mwanzo 3:1-6).

2. Mbinu za Ushawishi za Shetani:

• Shetani alitumia ukweli nusu (Mwanzo 1:17) na udanganyifu kuwashawishi Adamu na Eva (Mwanzo 3:4).
• Shetani alipindua maneno ya Mungu kwa kusema “Hakika hamtakufa,” kinyume na Mungu aliposema “utakufa hakika.”

SHUGHULI ZA DARASA:

1. Kusoma kwa sauti vifungu vya Biblia vinavyohusika (Mwanzo 3:1-6 na Mwanzo 3:7-24).
2. Maswali na majibu katika darasa. Uliza maswali ya uelewa kama vile:
   1. Dhambi ya Adam na Eva ilikuwa ni ipi?
   1. Je mbinu ya ushawishi iliyotumika na Shetani kwa Eva inatumika mpaka leo? Kama Jibu ni ndio toa mfano.
   1. Ukimuacha shetani, Nini kilimshawishi Eva kula tunda la ujuzi wa mema na mabaya?

LENGO LA SOMO:

Kuwafanya wanafunzi waelewe matokeo ya dhambi ya Adam na Eva na jinsi matokeo hayo yalivyodhahiri katika ulimwengu wa sasa.

MAANDIKO YA MSINGI:

Mwanzo 3:7-24.

Warumi 5:12-21.

MAFUNDISHO YA MSINGI:

1. Dhambi ya Adamu na Eva iliwafanya wanadamu kujua mema na mabaya: Kutambua kuwa wako uchi,ni ishara kwamba walipata uwezo wa kutofautisha mema na mabaya (Mwanzo 3:7-11).

2. Laana kuingia kwa Mwanadamu: Mwanamke alizidishiwa uchungu wa uzazi, tamaa yake ikawa kwa mwanaume na pia akawekwa chini ya utawala wa mwanaume, huku mwanamume akilazimika kutafuta chakula kwa jasho (Mwanzo 3:16-19).

3. Kifo cha kimwili kikawa sehemu ya maisha ya mwanadamu: Mwanadamu aliondolewa kwenye bustani ya Edeni na kupoteza upatikanaji wa mti wa uzima, hivyo kifo kikawa ndio hatima ya mwanadamu (Mwanzo 3:22-24).

4. Mwanadamu alitengwa na Mungu: Adamu na Eva walifukuzwa kutoka bustani ya Edeni, kuashiria uhusiano ulioathirika kati ya Mungu na mwanadamu (Mwanzo 3:22-24). Hii ndio mauti iliyotokea siku Adamu alipokula matunda ya mti wa ujuzi wa mema na mabaya (Mwanzo 2:17).

5. Dhambi iliingia ndani ya mwanadamu na kuendelea kwa vizazi vyote: Kila mtu alizaliwa na mwelekeo wa kutenda dhambi, na hivyo kumfanya kila mwanadamu kushiriki dhambi (Warumi 5:12-21).

SHUGHULI ZA DARASA:

1. Majadiliano ya Kikundi: Gawa wanafunzi katika vikundi vidogo na uwape kila kikundi aya maalum kutoka Mwanzo 3:7-11, Mwanzo 3:16-19, Mwanzo 3:22-24, na Warumi 5:12-21. Waombe wasome na kujadili maana ya aya hizo na jinsi zinavyohusiana na dhambi ya Adamu na Eva pamoja na matokeo yake.
2. Kazi ya Nyumbani ya Uchunguzi wa Biblia: Wape wanafunzi kazi ya nyumbani ambapo wanapaswa kusoma vifungu vya maandiko husika na kujibu maswali ya ufahamu. Maswali yanaweza kujumuisha:
   1. Ni nini kilichotokea baada ya Adamu na Eva kula tunda?
   1. Ni adhabu gani aliyopewa mwanamke na mwanaume?
   1. Kwa nini Mungu alimfukuza Adamu na Eva kutoka bustani ya Edeni?  
   1. Paulo anafundisha nini kuhusu dhambi ya Adamu ?

LENGO LA SOMO:

Kuwaelewesha wanafunzi kuhusu maana ya wokovu katika picha kubwa. Pia, kuwaonyesha jinsi maana ya wokovu inavyohusiana na kurejesha vile vilivyoharibiwa na dhambi.

MAANDIKO YA MSINGI:

2 Wakorintho 5:17-20

Waefeso 2:4-5

Wakolosai 3:12-14

Warumi 8:19-21

Yohana 11:25-26

MAFUNDISHO YA MSINGI:

Wokovu unahusisha mambo yafuatayo;

1. Urejesho wa uhusiano mzuri wa Mungu na Mwanadamu. Mwanadamu aliyefukuzwa na Mungu Bustanini akaribishwe tena. Mwanadamu aliyekufa apewe tena uhai (2 Wakorintho 5:17-20 na Waefeso 2:4-5).

2. Urejesho wa uhusiano mzuri wa mwanadamu na mwanadamu. Dhambi amemfanya mwanadamu afanye dhambi dhidi ya mwanadamu mwenzake, hivyo wokovu unahusisha kurejesha uhusiano mzuri kwa wanadamu (Wakolosai 3:12-14).

3. Urejesho wa uhusiano wa mwanadamu na uumbaji wote. Kwa sababu uumbaji uko kwenye matatizo kwa sababu ya mwanadamu, wokovu unahusisha laana kuondolewe kwenye uumbaji wote (Warumi 8:19-21).

4. Kupewa uwezo wa kuishi milele. Kwa sababu dhambi ilimfanya mwanadamu akose nafasi ya kuishi milele kimwili, wokovu unahusisha kurejesha nafasi hiyo (Yohana 11:25-26).

SHUGHULI ZA DARASA:

1. Uwasilishaji wa Kibinafsi:Wape wanafunzi jukumu la kuandaa na kuwasilisha mada fupi kuhusu sehemu moja ya mpango wa wokovu. Uwasilishaji unaweza kujumuisha maandiko, tafsiri zao, na matumizi yake katika maisha ya kila siku. Baada ya uwasilishaji, wanafunzi wengine waulize maswali na kujadili hoja zilizowasilishwa.
2. Maswali ya kazi ya nyumbani: Wanafunzi wapewe maswali yafuatayo kwa ajili ya kazi ya nyumbani
   1. Nini maana ya wokovu?
   1. Je, wokovu unahusisha mwanadamu peke yake?

LENGO LA SOMO:

Kuwaelewesha wanafunzi kuhusu mpango wa Mungu wa wokovu na hatua zake kama ilivyo katika maandiko. Kwa upande mwingine lengo ni kuondoa taswira la kibinafsi kuhusu wokovu.

MAANDIKO YA MSINGI:

Mwanzo 12:1-3

2 Samweli 7:12-16

Wafilipi 2:5-11

 2 Petro 3:9-13

MAANDIKO YA MSINGI:

1. Baada ya dhambi kuingia ulimwenguni, Mungu aliamua kuanza mpango wake wa kuurejesha uumbaji wake kwa hatua, kuanzia na gharika iliyoharibu viumbe vyote isipokuwa Nuhu na familia yake, ili kuokoa uumbaji kutoka dhambini (Mwanzo 6-10).

2. Baada ya hatua hiyo kutokuzaa matunda, Mungu aliendeleza mpango wa wokovu kwa kumchagua mtu mmoja, Abramu, akimwambia aondoke nchi yake na kumbariki kuwa taifa kubwa ambalo litakuwa baraka kwa dunia nzima (Mwanzo 12:1-3).

3. Kupitia uzao wa Abramu, Mungu alianzisha taifa la Israeli ili liwe mfano wa kuishi maisha yaliyokusudiwa kabla ya dhambi kuingia na kuwa ufalme wa makuhani na taifa takatifu (Kutoka 19:5-6).

4. Kwa sababu ya dhambi, taifa la Israeli halikufanya kazi waliyokusudiwa na Mungu, hivyo Mungu aliahidi kumtuma Masihi kutoka ukoo wa Daudi kuwakomboa wanadamu wote kwa kifo chake na kufufuka kwake (2 Samueli 7:12-16; Isaya 53:1-12).

5. Yesu, Mungu katika mwili wa kibinadamu, alitimiza mpango wa wokovu kwa kufa msalabani na kufufuka, na sasa anasubiri kurudi mara ya pili ili kufanya mambo yote kuwa mapya. (Yohana 1:1-14; Wafilipi 2:5-11; 2 Petro 3:9-13).

SHUGHULI ZA DARASA:

1. Kujadili katika kikundi kidogo. Wanafunzi wapewe maswali ili wajadili katika kikundi kidogo cha kuanzia watu wawili. Maswali yanaweza kuwa kama yafuatayo:
   1. Kwa nini Mungu alimchagua Ibrahimu katika mpango wake wa wokovu?
   1. Kwa nini Mungu alilichagua taifa la Israeli katika mpango wake wa wokovu?
   1. Eleza kwa ufupi mpango wa Mungu wa wokovu.

LENGO LA SOMO:

Kuwaelewesha wanafunzi kuhusu kigezo cha kuwa na nafasi katika mpango wa Mungu wa wokovu. Kwa lugha nyingine, Lengo ni kutoa majibu ya swali “Nifanye nini ili niokoke?”

MAANDIKO YA MSINGI:

Marko 16:15-16

Yohana 3:16-21

Waefeso 2:8-10

MAFUNDISHO YA MSINGI:

1. Kumwamini Yesu Kristo: Imani kwa Yesu Kristo kama Mwokozi wetu ni jambo kuu linalotakiwa kwa wokovu (Yohana 3:16-18 na Marko 16:15-16). Imani hii ndiyo msingi wa wokovu wetu na humaanisha kumkubali Yesu kama Bwana na Mwokozi wa maisha yetu na kukubali kwa alikufa na kufufuka kwa ajili ya dhambi zetu.

2. Kutubu Dhambi: Toba ni kugeuka kutoka kwenye maisha ya dhambi na kumgeukia Mungu. Hili linaenda sambamba na imani kwa Yesu Kristo (Matendo 2:37-38). Toba inathibitisha imani yetu kwa kutufanya tuachane na maisha ya zamani ya dhambi. Toba na imani havitengani.

3. Kubatizwa kwa Maji na Kukiri kwa Kinywa: Kubatizwa kwa maji na kukiri kwa kinywa ni mambo yanayoambatana na imani au hutokea baada ya kuamini. Ni mambo muhimu katika wokovu lakini sio nguzo ya wokovu. Nguzo ya wokovu ni imani katika Kristo Yesu.

4. Wokovu kwa neema kwa njia ya imani: Wanadamu wanaokolewa na Mungu kwa sababu Mungu mwenyewe. Amependa. Hakuna kilichomlazimisha kufanya hivyo. Wokovu ametoa kama zawadi na zawadi hii inapokelewa kwa njia ya imani (Waefeso 2:8-10).

5. Matendo mema baada ya wokovu. Wokovu haupatikani kwa sababu ya matendo mema tuliyoyatenda au tunayoyatenda bali wokovu huzalisha matendo mema kwa kila aaminiye (Waefeso 2:8-10)

SHUGHULI ZA DARASA:

1. Kusoma na kujadili kwa pamoja andiko la msingi la Waefeso 2:8-10.
2. Maswali ya nyumbani. Wanafunzi wapewe maswali ya nyumbani. Maswali haya yanaweza kuwa kama yafuatayo;
   1. Mambo mangapi yanatakiwa yafanyike ili mtu apate kuokoka? Taja
   1. Kuna uhusiano gani kati ya matendo mema na wokovu?

Nini maana ya toba?

LENGO LA SOMO:

Kutofautisha imani juu ya Yesu inayoleta wokovu na isiyoleta wokovu. Na mwisho kutoa maelekezo kuhusu imani inayoleta wokovu kwa mwanadamu.

MAANDIKO YA MSINGI:

1 Wakorintho 15:1-4

MAFUNDISHO YA MSINGI:

Imani kwa Yesu inayoleta wokovu kwa mwanadamu inahusisha kuamini kifo chake katika msalaba kwa ajili ya dhambi na kufufuka kwake katika wafu (1 Wakorintho 15:1-4)

SHUGHULI ZA DARASA:

1. Kujadili imani za dini mbalimbali kumhusu Yesu kristo.
   1. Wanafunzi wajadili kuhusu imani za dini mbalimbali kumhusu Yesu
   1. Baada ya kujadili, kutokana na somo wajiulize kama imani za dini hizo kumhusu Yesu zinaweza kuwapa watu wokovu kama Biblia inavyofundisha?
2. Kusoma na kujadili kwa kina maandiko ya msingi ya somo.

LENGO LA SOMO:

Kuwaelewesha wanafunzi mambo ambayo Mungu hufanya kwa mwamini pale tu anapoamini. Na kuwajulisha wanafunzi kwamba mambo haya Mungu huyafanya baada ya Muunganiko wa mwamini na Yesu kristo.

MAANDIKO YA MSINGI:

Yohana 1:10-13,

2 Wakorintho 5:18-21 

Waefeso 1:5, 13-14

Warumi 8:1-2, 14-16

MAFUNDISHO YA MSINGI:

1.Muunganiko wa mwamini na Yesu. Baada tu ya kuamini katika ulimwengu wa roho mwamini anaungana na Yesu (Warumi 6:5 na 1 Wakkorintho 6:17). Kutokana na muunganiko huu basi faida zote za wokovu hupatikana.

2. Mungu Anatufanya Watoto Wake: Tukimwamini Yesu, Mungu anatufanya kuwa watoto wake kwa kuzaliwa mara ya pili na kwa kuasiliwa (Yohana 1:12-13; Waefeso 1:5). Kuzaliwa mara ya pili kunatufanya watoto wa Mungu kibiologia, wakati kuasili kunatufanya watoto wake kisheria.

3. Mungu Anatuhesabia Haki: Kwa imani yetu kwa Yesu, Mungu anatupa haki ya Kristo na dhambi zetu zinachukuliwa na Yesu. Hivyo, hakuna hukumu juu yetu kwani Yesu alishachukua adhabu yetu (2 Wakorintho 5:21; Warumi 8:1-2).

4. Mungu Anatupa Roho Wake Mtakatifu: Tunapomwamini Yesu, Mungu anatupatia Roho Mtakatifu kama mhuri wa kuonyesha kwamba sisi ni mali yake. Roho Mtakatifu hutupa uhakika wa kuwa watoto wa Mungu na kutuongoza katika maisha yetu (Waefeso 1:13-14; Warumi 8:14-16)

SHUGHULI ZA DARASA:

1. Shuhuda za maisha ya wanafunzi baada ya kuamini. Wanafunzi wapewe nafasi ya kushuhudia maisha yao baada ya kuamini wakilinganisha na walichojifunza.

LENGO LA SOMO:

Kuwaelewesha wanafunzi lengo la wokovu kwa kuangalia katika maeneo mawili; Lengo kwa uumbaji wote na lengo la wokovu kwa wanadamu kama viumbe maalum katika uumbaji wote.

MAANDIKO YA MSINGI:

2 Petro 3:10-13,

 1 Wathesalonike 4:1-7,

1 Wakorintho 15:51-54

Ufunuo 21 & 22

MAFUNDISHO YA MSINGI:

1. Lengo la Wokovu kwa Uumbaji Wote.

Kurudisha Hali ya Awali ya Uumbaji: Mungu alianzisha mpango wa wokovu ili kuurejesha uumbaji wake katika hali ya kutokuwa na dhambi na kuuboresha zaidi. Uumbaji wa sasa utaangamizwa na mpya utaundwa (2 Petro 3:10-13).

2. Hatua za Utekelezaji.

• Kuharibu Uumbaji wa Sasa: Mbingu na nchi za sasa zitaangamizwa na kuchomwa moto kama ilivyoandikwa katika 2 Petro 3:10-12.
• Kuumba Mbingu na Nchi Mpya: Mungu ataumba mbingu na nchi mpya ambapo haki itakaa, na ndani yake kutakuwa na mji mpya wa Yerusalemu, makazi ya milele ya watu wake (2 Petro 3:13; Ufunuo 21:1-2).

3. Lengo la Wokovu kwa Mwanadamu.

Kwa wanadamu lengo la wokovu ni Utakaso na kutukuzwa : Kwa mwanadamu, wokovu unaanza kwa kuacha dhambi hatua kwa hatua (utakaso) na kukamilika wakati wa ujio wa pili wa Yesu Kristo kwa kubadilishwa kuwa na miili ya utukufu.

 4. Utakaso

Utakaso ni kuacha dhambi hatua kwa hatua: Mungu hututakasa kwa kutumia Neno lake na Roho Mtakatifu ili tuweze kufanana na Kristo Yesu. Utakaso ni mchakato unaoendelea kila siku na unahitaji ushirikiano wetu kwa kutii maagizo ya Mungu (1 Wathesalonike 4:1-7; Yohana 17:17-20).

5. Kutuzwa

Wakati wa kurudi kwa Yesu, waamini watafufuliwa na kupewa miili ya utukufu isiyoweza kutenda dhambi, kufa, wala kuteseka. Tukio hili ndio huitwa kutukuzwa. Tukio hili litafanyika ghafla wakati wa ujio wa pili wa Yesu Kristo (1 Wakorintho 15:51-54).

Hivyo, lengo la mwisho la mpango wa wokovu ni kuishi milele na Mungu katika mbingu mpya na nchi mpya, tukiwa na miili ya utukufu na kuutawala uumbaji mpya pamoja na Mungu.

SHUGHULI ZA DARASA:

1. Maswali  na majibu. Wanafunzi waulizwe maswali yatakayopima uelewa wao wa somo

Maswali yanaweza kuwa kama yafuatayo;

1. Eleza lengo kuu la wokovu kwa uumbaji wote na toa maandiko yanayounga mkono jibu lako.
   1. Taja na ueleze hatua mbili ambazo Mungu atachukua ili kutekeleza lengo la wokovu kwa uumbaji wote.
   1. Je, lengo la wokovu kwa mwanadamu lina hatua gani mbili kuu? Eleza kila hatua na toa maandiko yanayohusiana.
   1. Kwa nini ni muhimu kwa mwamini kujifunza Neno la Mungu katika mchakato wa utakaso?
   1. Eleza jinsi miili ya utukufu itakavyokuwa tofauti na miili yetu ya sasa.

1. Sehemu ya kwanza: Utangulizi wa somo

1.1 Eleza kwa ufupi mpango wa Mungu wa wokovu.

Mpango wa Mungu wa wokovu ni kuurejesha uumbaji wake katika hali yake ya awali, hali ya kutokuwepo kwa dhambi na matokeo yake. Mungu aliumba vitu vyote vikiwa vyema (Mwanzo 1:31-2:1), lakini dhambi iliyoletwa na Adamu ilisababisha mauti na matatizo mengine (Warumi 5:12). Mungu alimtuma Yesu Kristo duniani ili kufa msalabani kwa ajili ya dhambi za wanadamu, kufufuka, na kutoa njia ya upatanisho kati ya mwanadamu na Mungu. Wote wanaomwamini Yesu wanapata wokovu, yaani wanakuwa wenye haki mbele za Mungu (Warumi 5:19). Hatimaye, Mungu atarejesha uumbaji wake kwa kuumba mbingu mpya na nchi mpya (Ufunuo 21:1-2).

1.2 Kwa nini dunia iko jinsi ilivyo leo? Kwa nini kuna magonjwa, uzee na kifo?

Dunia iko jinsi ilivyo leo kwa sababu ya dhambi. Dhambi ilipoingia ulimwenguni kupitia Adamu, ilisababisha mauti na matatizo mengine kama magonjwa na uzee (Warumi 5:12). Dhambi iliathiri sio tu wanadamu bali pia uumbaji wote, ambao unaugua na kuwa chini ya utumwa wa uharibifu (Warumi 8:20-22). Mauti, ambayo ni kutengwa na Mungu (kiroho) na kutengana kati ya mwili na roho (kimwili), ni matokeo ya moja kwa moja ya dhambi.

1.3 Nani ni kitivo cha Wokovu?

Yesu Kristo ndiye kitivo cha wokovu. Yeye ndiye aliyetumwa na Mungu kushughulikia dhambi na matokeo yake kwa kufa msalabani na kufufuka. Kwa kumwamini Yesu na kazi yake, wanadamu wanapata wokovu (Warumi 5:19). Yesu alikuja kufanya yale ambayo Adamu alishindwa kufanya na yale aliyoyaharibu.

1.4 Mwanadamu anatakiwa afanye nini ili aokoke?

Ili mwanadamu aokoke, anahitaji kumwamini Yesu Kristo na kazi yake ya ukombozi. Hii inamaanisha kumpokea Yesu kama Mwokozi na kumtii katika maisha yake. Kwa kufanya hivyo, anakuwa sehemu ya mpango wa wokovu na anahesabiwa haki mbele za Mungu (Warumi 5:19, 2 Wakorintho 5:18-19).

1.5 Nini ndio kilele cha wokovu?

Kilele cha wokovu ni wakati Yesu atakaporudi tena na kufanya mambo yote kuwa mapya. Hii ni pamoja na kuumba mbingu mpya na nchi mpya, ambapo hakutakuwa na dhambi wala matokeo ya dhambi. Mungu atafanya maskani yake pamoja na wanadamu, na wataishi na kutawala milele na milele katika hali ya utukufu (Ufunuo 21:1-2). Hapo mpango wa wokovu utakuwa umefika kwenye ukamilifu wake.

• Sehemu ya pili: Uumbaji mwema wa Mungu

3.1Kujua kwamba Mungu aliumba vitu vyote kunatusaidia nini sisi leo?

Kujua kwamba Mungu aliumba vitu vyote kunatusaidia kwa njia kadhaa:

• Kutambua Mamlaka ya Mungu: Tunatambua kwamba Mungu ndiye Muumba na Mmiliki wa kila kitu, hivyo tunapaswa kumheshimu na kumtii kama Muumba wetu (Mwanzo 1:1).
• Kujua Kusudi la Maisha: Tunapata kuelewa kuwa Mungu ana kusudi maalum kwa ajili yetu, na alituumba kwa mfano wake kwa ajili ya kutawala na kuendeleza uumbaji wake (Mwanzo 1:26-28).
• Kuimarisha Imani: Kujua kwamba Mungu aliumba kila kitu kwa mpangilio na kwa makusudi husaidia kuimarisha imani yetu kwake.

3.2 Kujua maisha mazuri ya mwanadamu kabla ya ujuzi wa mema na mabaya yanatusaidia nini sisi leo?

Kujua maisha mazuri ya mwanadamu kabla ya ujuzi wa mema na mabaya kunatusaidia kwa njia zifuatazo:

• Kutambua maisha mazuri ya Awali: Tunapata kuelewa jinsi maisha yalivyokuwa mazuri kabla ya dhambi kuingia. Uelewa huu ndio unachochea kutamani kurudi kwenye maisha hayo
• Kujua Mpango wa Mungu: Tunajua kwamba Mungu alikusudia maisha ya baraka, amani, na ushirika wa moja kwa moja kati yake na mwanadamu (Mwanzo 2:8-17).
• Kutambua Matokeo ya Dhambi: Tunapata kujua matokeo mabaya ya kuasi amri ya Mungu, yaliyofanywa na famili ya kwanza.
• Kuelewa Wokovu: Tunapata ufahamu kwamba wokovu ni njia ya Mungu ya kuturudisha kwenye hali ya maisha mazuri ya awali, bila dhambi na mauti.

3.3 Habari za uumbaji katika Mwanzo 1 na 2 kwa ujumla zinatufundisha nini sisi leo?

Habari za uumbaji katika Mwanzo 1 na 2 zinatufundisha mambo kadhaa muhimu:

• Mamlaka na Nguvu ya Mungu: Zinatuonyesha uwezo wa Mungu wa kuumba vitu vyote kwa neno lake tu (Mwanzo 1:1-3).
• Uzuri wa Uumbaji: Zinatuonyesha kwamba kila kitu alichokiumba Mungu kilikuwa chema sana (Mwanzo 1:31).
• Kusudi la Mwanadamu: Zinatuonyesha kwamba mwanadamu aliumbwa kwa mfano wa Mungu na alipewa jukumu la kutawala na kuendeleza uumbaji (Mwanzo 1:26-28).
• Ushirika na Mungu: Zinatuonyesha kwamba Mungu alikusudia kuwa na ushirika wa karibu na mwanadamu (Mwanzo 2:15-17).

3.4  Nini ilikuwa kazi ya tunda ambalo Mungu alimwagiza Adamu asile?

Kazi ya tunda ambalo Mungu alimwagiza Adamu asile ilikuwa ni kuwapa wanadamu ujuzi wa mema na mabaya (Mwanzo 2:16-17).

• Sehemu ya tatu: Kuingia kwa dhambi.

2.1 Dhambi ya Adam na Eva ilikuwa ni ipi?

Dhambi ya Adam na Eva ilikuwa ni kutomtii Mungu na kula matunda ya mti wa ujuzi wa mema na mabaya, ambao Mungu aliwaagiza wasile. Katika Mwanzo 2:16-17, Mungu aliwaambia walikuwa huru kula matunda ya miti yote ya bustani isipokuwa matunda ya mti mmoja, lakini Eva alijitolea kula matunda haya baada ya kushawishiwa na Shetani, na pia alimpa Adamu ambaye naye akala. Dhambi hii ilijumuisha uasi dhidi ya agizo la Mungu na kutoamini kwenye neno Lake.

2.2 Je mbinu ya ushawishi iliyotumika na Shetani kwa Eva inatumika mpaka leo? Kama Jibu ni ndiyo, toa mfano.

Ndio, mbinu ya ushawishi iliyotumika na Shetani kwa Eva bado inatumika hadi leo. Shetani alijaribu kumuonyesha Eva matokeo ya kutamani ya kula mti, yaani kupata ujuzi wa mema na mabaya kama Mungu. Kwa upande mwingine shetani alipindua matokeo Mungu aliyoyataja kama mwanadamu atakiuka amri yake, yaani shetani akamwambia Eva kwamba hata kufa wakati Mungu alimwambia atakufa.

Mfano wa mbinu hii katika maisha ya kisasa: Shetani anaweza kukushawishi kuiba fedha kwa kukuonyesha faida za kuwa na hela. Faida hizi ni kama vile kuwa na uhuru wa kununua au kuwa na kitu chochote unachokitaka. Upande wa pili, shetani anapindua matokeo mabaya ya wizi, ambayo Mungu ameyaweka wazi.

2.3 Ukimuacha shetani, nini kilimshawishi Eva kula tunda la ujuzi wa mema na mabaya?

Ukimuacha Shetani, Eva alishawishika kula tunda la ujuzi wa mema na mabaya kwa sababu ya muonekano wa mti. Eva aliona kwamba mti huo ulikuwa mzuri kwa chakula, wenye kuvutia macho, na mti wa kutamanika kwa maarifa (Mwanzo 3:6).

• Sehemu ya nne: Matokeo ya dhambi.

2.1 Ni nini kilichotokea baada ya Adamu na Eva kula tunda?

Baada ya Adamu na Eva kula tunda la mti wa ujuzi wa mema na mabaya, walifungua macho yao na waligundua kuwa walikuwa uchi. Hii ilisababisha aibu na kujihisi wakiwa wamefichwa kutoka kwa Mungu. Walijificha kati ya miti ya bustani kwa sababu walikuwa na hofu na aibu kwa matendo yao (Mwanzo 3:7-8). Mungu alivyokuja kutafuta Adamu na Eva, walijitokeza kwa hofu na kujaribu kuhalalisha vitendo vyao, ambapo Adamu alijitetea kwa kusema kwamba Eva ndiye aliyempa tunda, na Eva alijitetea kwa kusema kwamba nyoka ndiye aliyemshawishi.

2.2 Ni adhabu gani aliyopewa mwanamke na mwanaume?

Mungu alitoa adhabu kwa kila mmoja wao:

• Kwa Eva: Mungu alisema kwamba atakuwa na uchungu mkubwa wakati wa kuzaa watoto, na mwanaume atakuwa mkuu juu yake (Mwanzo 3:16). Hii inamaanisha kwamba dhambi ilileta machungu na ugumu katika maisha yake, hasa katika suala la uzazi na nafasi yake katika familia.
• Kwa Adamu: Mungu alisema kwamba ardhi itakuwa laana kwa ajili yake, na atafanya kazi kwa jasho la uso wake ili kupata chakula (Mwanzo 3:17-19). Hii ilileta uzito wa kazi na mashaka ya maisha, kwa sababu ardhi ilikuwa na miiba na magugu ambayo hayakuwa hapo awali.

2.3 Kwa nini Mungu alimfukuza Adamu na Eva kutoka bustani ya Edeni?

Mungu alimfukuza Adamu na Eva kutoka bustani ya Edeni kwa sababu walikosa kutii maagizo yake na kula matunda ya mti wa ujuzi wa mema na mabaya. Matokeo ya kutenda dhambi ilikuwa ni kwamba walikuwa na hali mpya ya dhambi na uasi, na Mungu alitaka kulinda mti wa uzima, kwa hivyo walifukuzwa ili wasije wakachukua matunda ya mti huo na kuishi milele katika hali ya dhambi (Mwanzo 3:22-24). Mungu alilenga kuhakikisha kuwa walikuwa na nafasi ya kutubu na kupokea ukombozi, na hivyo walipoteza furaha ya bustani na walipoteza usalama wao wa awali.

2.4 Paulo anafundisha nini kuhusu dhambi ya Adamu?

Katika Warumi 5:12-21, Paulo anafundisha kwamba dhambi ya Adamu ilileta kifo kwa watu wote kwa sababu Adamu alikuwa kichwa cha familia ya wanadamu. Dhambi hiyo iliingia ulimwenguni kupitia Adamu na kifo kikatokea kwa sababu ya dhambi hiyo. Hivyo, dhambi ya Adamu ilirithishwa kwa watu wote, na kifo kilikuwa matokeo ya dhambi hii. Paulo pia anasisitiza kwamba kama vile dhambi ilivyoenea kwa watu wote kupitia Adamu, vivyo hivyo, neema ya Mungu na haki inapatikana kwa wote kupitia Yesu Kristo. Yesu alileta ukombozi kwa njia ya dhabihu yake, na kupitia kwa yeye, neema na maisha ya milele yanapatikana kwa wale wanaomwamini.

• Sehemu ya tano: Maana ya wokovu.

2.1 Nini maana ya wokovu?

Wokovu ni mpango wa Mungu wa kurejesha uumbaji wake katika hali yake njema kabla ya kuingia kwa dhambi. Inahusisha upatanisho wa mwanadamu na Mungu, mwanadamu na mwanadamu mwenzake, na mwanadamu na uumbaji wote, pamoja na kupewa uzima wa milele kupitia Yesu Kristo.

2.2 Je, wokovu unahusisha mwanadamu peke yake?

Hapana, wokovu hauhusishi mwanadamu peke yake. Unahusisha pia kurejeshwa kwa uhusiano kati ya mwanadamu na uumbaji wote. Uumbaji wote unasubiri ukombozi na kuondolewa kwa laana iliyosababishwa na dhambi.

• Sehemu ya sita: Mpango wa Mungu wa wokovu.

1.1 Kwa nini Mungu alimchagua Ibrahimu katika mpango wake wa wokovu?

Mungu alimchagua Ibrahimu ili kupitia yeye mpango wa wokovu uwafikie wanadamu wote. Katika Mwanzo 12:1-3, Mungu anasema atambariki Ibrahimu na kupitia yeye, jamaa zote za dunia zitabarikiwa. Ibrahimu alichaguliwa kuwa baba wa taifa ambalo lingekuwa mfano wa kuishi maisha ambayo Mungu aliyakusudia kabla ya dhambi kuingia.

1.2 Kwa nini Mungu alilichagua taifa la Israeli katika mpango wake wa wokovu?

Mungu alilichagua taifa la Israeli kuwa mfano wa kuishi maisha matakatifu na ya haki mbele ya Mungu. Taifa hili lilipaswa kuwa nuru kwa mataifa mengine, kuwaonyesha jinsi ya kuishi kama Mungu anavyotaka. Mungu aliweka uwepo wake miongoni mwao na akawapa amri na hukumu ili wawe na hekima na akili machoni pa mataifa mengine (Kutoka 19:5-6, Torati 4:5-9).

1.3 Elezea kwa ufupi mpango wa Mungu wa wokovu

Mpango wa Mungu wa wokovu ulianza na kuangamiza uumbaji kwa gharika na kubakiza viumbe vichache kupitia Nuhu (Mwanzo 6-10). Baadaye, Mungu alimchagua Ibrahimu ili kupitia uzao wake, mataifa yote yabarikiwe (Mwanzo 12:1-3). Mungu aliunda taifa la Israeli kupitia uzao wa Ibrahimu, kuwa mfano wa kuishi maisha matakatifu na haki (Kutoka 19:5-6). Lakini Israeli walishindwa kutimiza kusudi hili, hivyo Mungu aliahidi kumtuma Masihi kutoka ukoo wa Daudi, ambaye angekuja kukomboa wanadamu wote (2 Samweli 7:12-16). Masihi huyu, Yesu Kristo, alikuja, akaishi, akafa msalabani na kufufuka, akitimiza mpango wa wokovu kwa kulipa gharama ya dhambi na kuleta upatanisho kati ya Mungu na wanadamu. Yesu atarudi tena kukamilisha mpango huu kwa kufanya mbingu mpya na nchi mpya (2 Petro 3:9-13).

• Sehemu ya saba: Nifanye nini ili niokoke?

2.1 Mambo mangapi yanatakiwa yafanyike ili mtu apate kuokoka? Taja

Jambo moja tu linatakiwa kufanywa na mtu ili apate wokovu, jambo hilo ni kuamini. Kuamini huku huambatana na toba au kukiri kwa kinywa na huzalisha mambo mengine ya utii kwa Mungu kama vile kubatizwa kwa maji.

2.2 Kuna Uhusiano Gani Kati ya Matendo Mema na Wokovu?

Matokeo ya Imani: Matendo mema ni matokeo ya imani ya kweli kwa Yesu Kristo. Watu waliookoka huonyesha imani yao kwa matendo yao. Yakobo 2:17 inasema, “Vivyo hivyo na imani, isipokuwa ina matendo, imekufa nafsini mwake.”

Kusudi la Wokovu: Mungu aliwaokoa watu wake ili waweze kutenda matendo mema. Waefeso 2:10 inasema, “Maana tu kazi yake, tuliumbwa katika Kristo Yesu, tutende matendo mema, ambayo tokea awali Mungu aliyatengeneza ili tuenende nayo.”

Matunda ya Toba: Toba ya kweli huleta mabadiliko katika maisha ya mtu na husababisha kutenda matendo mema. Luka 3:8-14 inaonyesha kwamba toba ya kweli inapaswa kutoa matunda mazuri.

2.3 Nini Maana ya Toba?

Toba ni mchakato wa kugeuka kutoka kwenye dhambi na kumgeukia Mungu. Ni mabadiliko ya moyo na mwenendo kutoka kutenda dhambi na kuanza kuishi kwa kumtii Mungu.

• Sehemu ya nane: Nini maana ya kumwamini Yesu?

1.1 Imani za dini mbalimbali duniani kuhusu Yesu ni kama ifuatavyo;

Uislamu

• Utambulisho wa Yesu: Katika Uislamu, Yesu anajulikana kama Nabii Isa. Waislamu wanamwamini kuwa ni mmoja wa mitume muhimu wa Mungu (Allah) na ni mtakatifu.
• Kuzaliwa kwa Muujiza: Waislamu wanaamini Yesu alizaliwa kwa muujiza na kwamba bikira Maria (Maryam) alimpata kwa uwezo wa Mungu.
• Kutenda miujiza: Waislamu wanaamini kwamba Yesu alifanya miujiza mbalimbali kama kuponya wagonjwa na kufufua wafu, kwa idhini ya Mungu.
• Kifo cha Msalaba: Tofauti na wakristo, Waislamu wanaamini kwamba Yesu hakufa msalabani bali alipelekwa mbinguni na atarudi tena duniani kabla ya Siku ya Kiyama (Mwisho wa Dunia).
• Uungu wa Yesu: Uislamu unakataa dhana ya Yesu kuwa Mungu au Mwana wa Mungu. Wanasisitiza kwamba Yesu alikuwa mwanadamu na nabii.

Uyahudi

• Mwalimu na Nabii wa Kiyahudi: Kwa ujumla, Wayahudi wanamchukulia Yesu kama mwalimu wa Kiyahudi au nabii wa zamani ambaye hakuwa na umuhimu maalum wa kiroho kama tunavyoamini sisi Wakristo.
• Umasihi wa Yesu: Wayahudi hawamwamini Yesu kuwa Masihi ambaye aliyeahidiwa katika maandiko. Wao wanatarajia Masihi atakayekuja na kuleta amani na utawala wa haki duniani.
• Mfarakano na Ukristo: Wayahudi wengi wanaona mafundisho ya Yesu na Ukristo kama tofauti kubwa na maandiko.

Uhindu

• Mwalimu Mkubwa: Wahindu wengi wanamwona Yesu kama mwalimu wa kiroho au guru. Wanathamini mafundisho yake kuhusu upendo, huruma, na haki.
• Mmoja wa mwonekano wa Kimungu: Madhehebu mengine ya Wahindu wanamchukulia Yesu kama mmoja wa mwonekano wa kimungu katika umbo la mwanadamu (Avatari).

Ubuddha

• Mwalimu wa Kiufahamu: Wabudha wengi wanaamini na kukubali kuwa Yesu ni mwalimu wa kiroho ambaye mafundisho yake yanalingana na  maadili na mafundisho ya Ubuddha.
• Mwanamapinduzi wa Kiroho: Yesu anaaminiwa na kuchukuliwa kama mwanamapinduzi wa kiroho ambaye alihubiri upendo, huruma, na amani, ambazo ni maadili muhimu pia katika Ubuddha.

1.2 Je imani hizi zinaweza kuwapa watu wokovu kama Biblia inavyofundisha?

Imani hizi zote hazikubaliani na ukweli kwamba Yesu alikufa kwa ajili ya dhambi za wanadamu na mwisho alifufuka. Hivyo, imani hizi haziwezi kuleta wokovu.

• Sehemu ya tisa: Mungu anafanya nini tunapookoka?

Hakuna maswali katika sura hii.

1. Sehemu ya kumi: Lengo la wokovu.

1.1 Eleza lengo kuu la wokovu kwa uumbaji wote na toa maandiko yanayounga mkono jibu lako.

Lengo kuu ni kuurejesha uumbaji wote katika hali ya kwanza na zaidi kuuboresha. Maandiko: 2 Petro 3:10-13, Ufunuo 21:1-2.

1.2 Taja na ueleze hatua mbili ambazo Mungu atachukua ili kutekeleza lengo la wokovu kwa uumbaji wote.

Hatua ya kwanza ni kuharibu uumbaji wa sasa (2 Petro 3:10-12) na hatua ya pili ni kuunda mbingu na nchi mpya (2 Petro 3:13).

1.3 Je, lengo la wokovu kwa mwanadamu lina hatua gani mbili kuu? Eleza kila hatua na toa maandiko yanayohusiana.

Jibu: Hatua mbili kuu ni Utakaso na Utukuzo. Utakaso ni mchakato wa kila siku wa kuacha dhambi na kuwa kama Kristo (1 Wathesalonike 4:1-7, Yohana 17:17-20). Utukuzo ni kubadilishwa kuwa na miili ya utukufu wakati wa ujio wa pili wa Yesu (1 Wakorintho 15:51-54).

1.4 Kwa nini ni muhimu kwa mwamini kujifunza Neno la Mungu katika mchakato wa utakaso?

Ni muhimu kwa sababu Neno la Mungu linatutakasa kwa msaada wa Roho Mtakatifu, na hivyo kutusaidia kuacha maisha ya dhambi na kuishi kama Kristo (Yohana 17:17-20).

1.5 Eleza jinsi miili ya utukufu itakavyokuwa tofauti na miili yetu ya sasa.

Miili ya utukufu itakuwa isiyoweza kutenda dhambi, kuteseka, kuzeeka, au kufa. Itakuwa miili isiyoharibika kama mwili ambao Yesu alikuwa nao baada ya kufufuka (1 Wakorintho 15:51-54).